Oto skrzypłocz – gatunek stawonoga z gromady staroraków. Skrzypłocze są jedynymi z czterech gatunków przedstawicielami tej gromady (oprócz tego żyło kiedyś 500 gatunków staroraków). Skrzypłocze żyły 200 mln. lat temu i dalej żyją w niezmienionej formie. Posiadają 10 oczu. To niesamowite zwierzęta.
Skrzypłocz jest tak zwaną „żywą skamieniałością”. Jak już wcześniej napisałem, pierwsze skrzypłocze pojawiły się 200 milionów lat temu i podczas gdy dinozaury przekształcały się w ptaki, a Eohippusy w konie domowe, skrzypłocze przez cały czas wyglądały tak samo. Poza tym mają dość nietypowy wygląd. Angielska nazwa „horseshoe crab” oznacza dosłownie „podkowiasty krab”, a tak naprawdę nie są krabami, lecz pajęczakami. Zamieszkują przybrzeżne strefy mórz Ameryki Północnej. Są najbliższymi krewnymi prehistorycznych trylobitów.
Budowa ciała
Ciało skrzypłocza składa się z trzech części: z głowotułowia – po łacińsku prosoma – (zrośniętych 6 segmentów), części brzusznej – łac. opistosoma – (trochę słabiej zrośniętych 10 segmentów) znajdującej się na odwłoku oraz szpiczastego ogona (łac. telson). Dzięki drugiej części ciała skrzypłocze mogą się zgiąć w pół. Ogon skrzypłoczy wygląda groźnie, ale nie służy do obrony, tylko do sterowania w wodzie i do obracania się kiedy fala odwróci go na bok (zobacz film, w którym skrzypłocz odwraca się ogonem: https://www.youtube.com/watch).
Dane:
Długość: do 60 cm
Waga: 4,5 kg
Długość życia: do 19 lat
Maksymalny dystans pokonany dziennie: 0,5 km
Ilość odnóży (nóg): 13 par
Oczy: 8 par
Status ochrony: VU – narażony na wyginięcie
Skrzypłocz w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu Wrocławskiego
Pożywienie
Skrzypłocze żywią się nagimi mięczakami i pierścienicami zamieszkującymi dno. Pod skorupą skrzypłocze posiadają dodatkowe szczękoczułki, i otwór gębowy. Wokół niego znajdują się właśnie te szczękoczułki.
Poruszanie się
Na plaży skrzypłocze poruszają się dosyć wolno. Używają do tego odnóży do chodzenia. Chodzenie skrzypłoczy wygląda mniej więcej tak: głowotułów podnosi się i cały skrzypłocz przesuwa się do przodu.
Na filmie, którego link jest podany widać dobrze skrzypłocza przesuwającego się do przodu od boku (link: https://www.youtube.com/watch).
W wodzie skrzypłocze poruszają się o wiele szybciej. Pływają odnóżami do góry. Najpierw machają parą tylnych odnóży, potem pozostałymi przednimi. Skręcają ogonem. Zobacz film z pływającym skrzypłoczem: https://youtu.be/DPpib7X7i-8.
Zobacz także innego skrzypłocza pływającego w wodzie: https://www.youtube.com/watch.
Po dnie skrzypłocze poruszają się podobnie, jak na plaży, tylko nieco szybciej.Link do filmu, w którym widać skrzypłocza chodzącego po dnie: https://www.youtube.com/watch.
Lęgi
Rozwój skrzypłocza
W trakcie meksykańskiego marca skrzypłocze wychodzą tysiącami na brzeg, aby złożyć jaja. Samica otoczona samcami zakopuje je do piasku gdzie rozwijają się młode. Potem robią prawdopodobnie to, co młode żółwie: idą do wody.
Ewolucja
Ewolucja skrzypłoczy rozpoczęła się już przy powstaniu pierwszych trylobitów, bo to od nich prawdopodobnie pochodzi skrzypłocz. Według moich przypuszczeń zgodnie z tym, co mówi Wikipedia, segmenty ciała trylobitów zrosły się i tak powstał ich drugi segment ciała czyli opistosoma (bo głowotułów już miały wcześniej). Pierwsze skrzypłocze żyły już w ordowiku i były identyczne do tych współczesnych (zobacz zdjęcie). Nazywały się limulus darwini i został odkryty przez dwóch polskich badaczy na terenie kamieniołomu Owadów– Brzezinki.
Oto filmik pokazujący moją animację w której trylobit olenoides zamienia się w trylobita z ogonem (szukałem dużo w internecie, ale nie mogłem znaleźć informacji, jak się nazywa), a następnie w skrzypłocza (i to są skamieniałości).
Ciekawostki
- Skrzypłocze żyły na ziemi 200 milionów lat temu.
- Ich krew ma właściwości antybakteryjne i jest stosowana w przemyśle kosmicznym.
Jeśli znasz jakieś inne zniewalające fakty o skrzypłoczu, napisz w komentarzu!
2 komentarze “Skrzypłocz (limulus polyphemus) – żywy trylobit!”
Właśnie, może ktoś mi wytłumaczzy pewną rzecz dotyczącą skrzypłoczy. Kiedy się ogląda filmiki lub czyta o nich teksty to można trafić na takie obrazki jak tu https://alejakto.pl/dlaczego-krewj-jest-czerwona/ W tekście autorka twierdzi, że zwierzętom nie dzieje się krzywda i po pobraniu krwi wracają do oceanu. No ale widać na zdjęciu, że część pancerza jest jakoś wycięta lub wyłamana. Jak to wygląda więc w rzeczywistości?
Cześć, pobieranie krwi od skrzypłoczy działa tak:
1. Ciało skrzypłocza zginane jest na połączeniu głowotułowia i odwłoka, tak że odsłania się fragment ich ciała spod pancerza (jeśli się przyjrzysz wspomnianym zdjęciom, to widać ogony skrzypłoczy na górze, bo są tylko wygięte)
2. Następnie wbijana jest sterylna igła. Doprowadza się ją do pojemnika, który zbiera skraplającą się krew, dopóki naturalnie się nie zatamuje. Pobierane jest około 40% krwi zwierzęcia.
3. W ciągu 24 godzin od złowienia, skrzypłocz jest wypuszczany z powrotem do oceanu, a dodatkowo oznaczany, jako zwierzę po oddaniu krwi. Zapobiega to ponownemu wykorzystaniu.
Generalnie zabronione jest w USA doprowadzanie do jego śmierci, więc przy takim zabiegu skrzypłocze są ciągle żywe.